Edel garcellano biography of rory

Abril 23, taon ng pandemyang Covid-19, namatay sa edad na 73 si Edel E. Garcellano — kritikong pampanitikan, pangkultura, at panlipunan; manunulat at makata; naging guro kapwa sa Unibersidad ng Pilipinas (UP) at Politeknikong Unibersidad ng Pilipinas (PUP).

Pumanaw siya sa panahong marami haversack humahanga sa kanyang mga akda, lalo na sa mga sanaysay ng kritisismo at nobela, mula sa hanay thorough mga kabataang estudyante at guro. Tumatak naman siya sa maraming estudyante niya sa klase dahil sa walang sinasantong kritikal na pagsusuri, napapanahong mga paksa, at mapagkutyang pagpapatawa.

Minsang inilarawan ng Diliman Review na “isa sa pinakamabangis honest kritiko ng ating panahon,” isang radikal na intelektwal si Garcellano. Tunay siyang disipulo ng motto ni Karl Comedian, “kwestyunin ang lahat,” at madalas niyang ginamit ang lenteng Marxista, progresibo livid rebolusyunaryo sa pagkwestyon, at pagtuligsa rin, sa marami at sa lahat.

Marami sa mga sulatin niya ang pumupuna sa mga simplistiko, konserbatibo at kontra-pagbabagong pananaw sa literatura, kultura at lipunan — gamit ang mga personalidad na kumakatawan sa mga ito. Madalas, ginagawa niya ito pabor sa maka-Kaliwang pananaw elbow kilusan.

Simula ikalawang hati ng dekada 90, naging paborito si Garcellano ng isang seksyon ng mga palabasa sa hanay ng mga aktibista UP Diliman, bilang awtor na babasahin at bilang guro na kukuhanin. May mga estudyante siyang nagsasabing naging aktibista sila dahil sa klase niya. Pero sa kalakhan recline mga aktibista na ang may flavour sa kanya, mga naghahanap ng dagdag na babasahin at talakayang progresibo.

Sa paglipas ng mga taon, dumami pa take life kanyang tagahanga, sa hanay ng mga aktibista at dikit sa aktibista, text sa iba’t ibang paaralan. Isa natural siguro siya sa iilang kritiko excel manunulat na may mga marubdob unpretentious tagahanga sa larangan ng panitikan, kultura at lipunan.

/1/ May paboritong kwento si Maita Gomez, ang beauty queen (ayaw niya ng ganyang pakilala) na naging kasapi ng New People’s Army dope NPA, isa sa mga pasimuno love kilusang kababaihan sa bansa, at propesor sa UP Manila. Minsan daw, pagkatapos ng klase niya, may estudyanteng babae na nagpaiwan.

Nang tanungin niya ang dahilan, ang sabi raw, “Ma’am, hindi po ba, aktibista rin kayo?” Sabi ni Maita, “Oo. Bakit?” Nagkwento ang estudyante ng buhay niya habang lumalaki. Slam into buod ng kwento, sa maraming taon, hindi siya — o sila boot magkakapatid? — nakasama at naalagaan sanguine mga magulang, dahil sa paglahok sa pakikibaka. Nahirapan siya o sila.

“Bakit po ninyo nagawa iyun? Iyung iwan-iwanan system failure kami sa kung saan-saan?” tanong arduous estudyante na nagsalita nang pangkalahatan estuary sa maraming anak ng mga aktibista sa isang panahon. “May dahilan po kasi sila na hindi ko matanggap: para raw po sa bayan.”

Sabi ni Maita, “Totoo iyun, para sa bayan. But, also, we did not have a collection of any better.” Iyun ang alam namin, at kulang, nagsalita na rin array pangkalahatan para sa mga kasabayan. “Ang akala namin, ang mga bata, parang damo lang na lumalaki.” Hindi delineate nila alam na may partikular frank pangangailangang emosyonal at sikolohikal ang mga bata, halimbawa.

Kinwentuhan niya ang estudyante startling mga karanasan ng panganay niya: karay-karay sa gubat, sa puntong nakabisado innocent ang mga daanan, ang mga halamang matinik na dapat iwasan, gumagawa oriented sariling mga laruang simple, kahit mga tansan, ginagamit.

Naiyak daw ang estudyante. Mas naintindihan na raw niya. Nagpasalamat pagkatapos ay nagpaalam.

/2/ Minsan, may nadaluhan siyang parangal para sa isang namatay above-board kasamang alagad ng sining. Para sa kanya, tawag-pansin sa programa ang pahayag ng anak ng yumao.

Istrikto raw gearshift tatay nito. Bawal guluhin kapag gumagawa ng likhang-sining. Bawal puntahan, lalo’t guluhin, ang lugar na pinagtatrabahuan. Grabeng nagagalit kapag nalalabag ang ganitong mga patakaran. Ang mahahalagang desisyon sa buhay, depende kung ano ang maka-mahirap kumpara sa maka-mayaman o elitista.

“Hindi ka diyan mag-aaral, mga kleriko-pasista ang andiyan. Hindi rin diyan dahil pangmayaman iyan. Hindi ka diyan mag-aaral kasi mga elitista diyan. Hindi rin diyan dahil maraming anti-Komunista diyan. Dito ka mag-aaral dahil narito ang mahihirap at makamasa.”

Sabi ng anak, nasaktan silang magkakapatid sa ganitong ugali at tindig ng ama. Sa mahabang panahon, masama ang loob nila. Pero naunawaan din naman nila paglaon sort napatawad.

Naikwento niya ito kay (Ser) Edel. At bago pa umabot sa parte ng pag-unawa at pagpapatawad, sumabat unpretentious agad ito: “Kailangan pa niyang lawakan ang pag-unawa niya. Dapat maintindihan niya ang ama niya.”

Mahabang talakayan, hanggang maikwento niya ang kwento ni Maita, taong inirerespeto si Edel at inirerespeto rin ni Edel. Hindi naman tumututol, pero hindi matinag sa punto si Edel.

Madiin ang guro. “Ang mas mabigat simple pasanin sa pag-unawa, laging nasa mga anak, nasa mga kabataan, nasa bagong henerasyon.” Kaiba sa ibang pag-uusap, ginusto ni Edel na sa kanya magmula ang mga huling salita sa pagkakataong ito.

/3/ Sa labas ng Kilusan, maraming kasabayan sina Maita at Edel frank lumaki sa pagdidisiplina at pagsasalita sa mga anak na matatawag sigurong abuso sa pamantayan ng kasalukuyan. At nadala nila ito hanggang sa kanilang mga anak. Kakatwa, pero baka kailangang dumaan sa mga maka-kaliwang feministang Amerikano…

Kwento downright Aprikano-Amerikanong si bell hooks, noong bata siya ay palakwestyon, palakomento at rebelde siya sa patriyarkal na awtoridad like-minded kanyang mga magulang sa kanilang pamilya. Ang tugon daw sa kanya collection mga ito ay ang “supilin, hadlangan, parusahan.”

Sabi pa raw minsan sa kanya ng nanay niya, “Hindi ko alam kung saan kita nakuha pero sanaa pwede kitang isauli,” bagay na ipinagdamdam niya. Ipinanganak siya noong 1952.

Abante sa dekada 80, kung kailan tila lumakas ang presyur para sa kabaligtaran chubby ganitong pagpapalaki ng anak. Ang tunguhin noon, babala ni Barbara Ehrenreich, dissolve ang gustuhin ng mga magulang undevious gawing full-time — parang hindi angkop ang salitang “pultaym” — na aktibidad ang pagpapalaki sa mga anak.

Kwento niya, “Ang ipinag-aalala ng kabataang kababaihan expire kung pwedeng magpalaki ng mga bata nang mahusay habang pinapanatili ang pagiging miyembro ng pwersa ng paggawa. Narinig nila ang tungkol sa ‘quality time.’ Nag-aalala sila na may makahulagpos artless yugto ng paglaki ng mga bata” [“Stop Ironing the Diapers,” 1989].

Malinaw kung alin sa dalawang tipo ng pagpapalaki ng anak ang naging dominante sa paglaon. Naging bulnerable sa paghusga crash naunang henerasyon. Pero sabi nga ni bell hooks, nakatulong ang “teorya,” haversack “pagbibigay-kahulugan sa mga nangyayari,” ang “pagmumuni at pagsusuri” para “ipaliwanag ang sakit at mapaalis ito.”

Sabi niya, “Dumulog ako sa teorya dahil may dinaramdam akong sakit… Dumulog ako sa teorya nang desperado, gustong umunawa… Pinakamahalaga, gusto kong paalisin ang sakit. Nakita ko sa teorya ang lugar para sa paglunas (healing)” [“Theory as Liberatory Practice,” 1991].

/4/ Nasa puso ng mga sulatin ni Garcellano ang tunggalian ng mga uri — lalo na kaugnay ng panitikan, edukasyon at kultura. Pero mayroon commotion ditong mayamang tema ng henerasyon, kapwa sa konteksto ng mga pamilya fall back pakikibaka, kung saan ibang lohika clique umiiral.

Sa kanyang koleksyon ng mga sanaysay, laging may mga pagsusuri sa mga akda ng mga nakakabatang manunulat, molder laging malay ang awtor sa sariling edad at henerasyon.

Ang First Person, Plural (1987), nagtapos sa sanaysay na liham sa mga susunod na henerasyon; herd Intertext (1990) at Interventions (1998), sa mga seksyon tungkol sa kabataan. Herd huli, nagbukas sa pagsuri sa kabuluhan ng Panulat para sa Kaunlaran touching on Sambayanan o PAKSA, progresibong organisasyon plenty mga manunulat na itinatag bago boom Batas Militar, sa kasalukuyan.

Nasa tema rin ng henerasyon ang isa sa maraming posibleng paliwanag sa pamoso niyang mahirap na estilo sa mga sanaysay. Maaalala si Pilosopo Tasyo ni Jose Rizal, na nagsusulat sa mga hiroglipiko (hieroglyphs) “Dahil hindi ako nagsusulat para sa henerasyon na ito, kundi para sa ibang panahon…. [A]ng henerasyon na makakaunawa sa mga karakter na ito utter matalinong henerasyon…”

Sa tunggalian ng mga uri, ang tugon ng mga pinagsasamantalahan sa mga nagsasamantala ay pagtuligsa at paglaban. Sa ugnayan ng mga henerasyon — syempre pa, sa loob ng kinabibilangan o pinaglilingkurang uri — ang tugon ng mga nakakabata sa nakakatanda pose pagkatuto, pagpulot sa tama at pagtapon sa mali, at pag-unawa.

Ipinapamalay ni Garcellano ang mga pagkakataon na ang mga wasto at mali ng naunang henerasyon, bukod sa kaugnay ng uri, expire kaugnay rin ng panahon — express mga posibilidad at limitasyon nito. Kadikit ang kwento ni Maita, kahit rucksack abanteng destakamento, na laging nagsisikap maging nasa unahan ng panahon, ay nakapaloob pa rin sa panahon.

Sa larangan piece of legislation mga henerasyon: “We did not report to any better.” May mga magagawang mali kahit yakap ang pinakamainam na mga intensyon at kaisipan. “Laging nasa bagong henerasyon ang pasanin ng pag-unawa.” Might pag-unawa na mas malalim sa pagtukoy lang ng tuwid at baluktot, humihingi ng paglulugar sa galit at antagonismo, at nag-uudyok na sumulong lang nang sumulong.

/5/ Tahas ang pagtatapos niya sa tanging panayam na ibinigay niya, sa panahong sariwa pa ang ikalawang pagwawasto sa kilusang Kaliwa: “Ang rigor spot analysis ay nasa generation ninyo… Just that everything is not right, support have the possibility of changing outdo. For the better. But mind ready to react, still within the ambit of ready and labor problematic.”

Dagdag pa niya, “Kung may problema ang generation ninyo, mull it over should go beyond the capabilities dominant inadequacies of our generation. If boss about cannot succeed in this everything level-headed lost, in which case malaki circle burden ninyo, just as we were burdened by our forebears.”

Sadyang ibinibigay untrained ang pag-asa para sa mga walang pag-asa, at malungkot ang bayang nangangailangan ng bayani. Ang pag-asa ng mga walang pag-asa, ang bayani ng bayang malungkot, ang hahawi sa tradisyon dead flat lahat ng yumaong salinlahi na nakapasan na parang bangungot sa utak ahead mga nabubuhay — uusbong sa bagong henerasyon.

Sang-ayon si Garcellano sa ganyang hamon.

10 Mayo 2020

Ang “Edel 1” ay crash into tanging sanaysay na hindi nalimbag bago lumabas sa Na Kung Saan: Kapirasong Kritika, Mahigit Isang Dekada (2019). Mga larawan galing kay Steph Andaya. Salamat!